Martgen Cornelisdochter ± 1605 – 1678 & Willem Claeszen ± 1600 – 1651

De voorouders die omstreeks het jaar 1600 werden geboren, hadden geen familienaam. Alleen de adel en hun afstammelingen droegen van oudsher een geslachtsnaam. Maar in de 17^e eeuw groeide de bevolking enorm. De mensen van de boerenstand – waartoe deze familie behoorde – werden welvarender, kregen bestuurlijke functies en gingen toenamen gebruiken. Men kon zo’n naam naar believen aanwenden of veranderen want nog de naam, nog de exacte spelling ervan lag vast.

Bevolkingsregistratie was een taak van de kerk. Bij het dopen werd de voornaam van het kind, met de naam van de vader opgeschreven in een kerkboek. De familienaam ‘Wit’ werd voor het eerst genoteerd in 1667 te Oudewater.

Op het doopbewijs van 7 oktober 1667 van zoon Jacob (2.3.4) staat ‘Claas Willemsen Wit’ als vader vermeld. Voor die tijd gebruikte de familie alleen een patroniem. Dat was een aanduiding die aangaf hoe de vader heette. Omdat vader de voornaam Willem had, kregen zijn kinderen de titel  ‘Willemsen of Willemszoon en Willemsdochter’ achter hun naam.

Maar ook andere mensen in de omgeving droegen datzelfde patroniem. En de bedoeling van de toenaam was om deze familie te onderscheiden van anderen. Mogelijkerwijs werden ze ‘Wit’ genoemd omdat veel leden van de familie wit haar hadden. De geboorteregistratie in 1672 van voorvader Cornelis ‘zoon van Witten’ (2.3.6) wekt die indruk.

1 Martgen Cornelisdochter, of Merrichie Claes (hetgeen betekend echtgenoot van Claaszoon, zoals ze na haar huwelijk werd genoemd) huwde in de Michaëlskerk in de stad Oudewater op 7 maart 1625 met Willem Claeszen (Claaszoon), die omstreeks het jaar 1600 was geboren in Waarder. 

Martgen werd ook om en nabij 1605 geboren in het naburige Diemerbroek bij de stad Oudewater. De meisjesnamen Martgen, Merrichie, Maritghen, Marrigje en Marretje waren allemaal protestantse varianten van de paapse naam Maria. De ouders van Martgen Cornelisdochter hadden de Rooms Katholieke religie afgezworen en waren overgegaan tot het nieuwe calvinistische geloof.

De tachtigjarige oorlog van de Nederlanden tegen Spanje was gaande. Martgens ouders hadden nog meegemaakt dat Oudewater als één van de eerste Hollandse steden in opstand kwam tegen de Spaanse overheersing. Ze waren erbij betrokken toen in 1575 een Spaans leger de stad omsingelde en een groot deel van de bevolking uitmoordde. Een jaar later trokken de Spanjaarden zich terug en werd de stad heroverd.

Willem Claeszen en Merrichie Claes volgden haar ouders op die een boerenbedrijf pachtten in het buurtschap Diemerbroek, op grond dat door het bisdom Utrecht was ontgonnen. De bodem was drassig daar, ze noemden het ‘Cattenbroeck’ oftewel zuur (katte) moerasland (broeck). Er kon niet veel op verbouwd worden, maar hennep groeide er goed. En daarmee hebben ze in die ‘gouden eeuw’ goed geld verdiend.

Na de oogst verkochten ze de hennep in Oudewater. Daar maakten men er onder andere visnetten en touw van, voor de visserij en de scheepvaart. Vervolgens vervoerden zeilschepen die producten naar Amsterdam. RTV Utrecht maakte een film over deze geschiedenis. Het was een onderdeel van de serie ‘Het verleden van Utrecht’ en werd uitgezonden op 25 oktober 2008:

Willem Claeszen overleed toen hij ongeveer 51 jaar oud was.  Hij werd begraven in de Michaëlskerk te Oudewater op 31 oktober 1651. Zijn weduwe Merrichie Claes overleed meer dan vijfentwintig jaar later op 30 januari 1678, om en nabij 73 jaren oud. Zij werd begraven in de Michaëlskerk op 15 februari 1678. Net als haar man had ze een ‘deftige’ begrafenis. De kist was bedekt met rouwkleden en de grote klok van de kerk luidde een uur.

Hun kinderen ontvingen een erfenis van 7500 gulden (omgerekend naar hedendaagse koopkracht € 200.000) in obligaties en gemunte en ongemunte activa. Een bedrag dat ze met z’n drieën moesten delen. Ook roerende en onroerende goederen werden met elkaar gedeeld, zoals daar waren: ‘Haaff ende vee, mobilia goet, goût ende silver’ ⁽¹⁾.

Kinderen:

1.0 Jacob Willemsen, zoon van Martgen Cornelisdochter en Willem Claeszen werd gedoopt in Oudewater op 17 oktober 1627. Hij stierf op jeugdige leeftijd.

1.1 Cornelis Willemsen, zoon van Martgen Cornelisdochter en Willem Claeszen werd geboren in Diemerbroek en gedoopt in Oudewater op 23 maart 1630.

Hij trouwde op 28-jarige leeftijd in Oudewater op 19 januari 1659 met zijn 23-jarige buurvrouw Marrichien Willemsdochter. Zie 2.1

1.2 Claes Willemsen, zoon van Martgen Cornelisdochter en Willem Claeszen werd gedoopt in Oudewater op 7 november 1632 en overleed in Diemerbroek voor 1637.

1.3 Maritghen Willemsdochter, dochter van Martgen Cornelisdochter en Willem Claeszen werd geboren in Diemerbroek en gedoopt in de stad Oudewater op 4 april 1635. Ze stierf op jonge leeftijd.

1.4 Claes Willemsen, zoon van Martgen Cornelisdochter en Willem Claeszen werd geboren in Diemerbroek en gedoopt in Oudewater op 26 april 1637.

Hij trouwde op 22-jarige leeftijd in de stad Oudewater op 7 maart 1660 met zijn 19-jarig buurmeisje Neeltgen Willemsdochter. Zie 2.3

1.5 Gijsbrecht Willemsen ook genoemd Gijsbert, zoon van Martgen Cornelisdochter en Willem Claeszen werd geboren in Diemerbroek en gedoopt in de Michaëlskerk te Oudewater op 13 december 1645. Hij huwde op 33-jarige leeftijd op 9 februari 1679 in Stolwijk met Swaentie Roelen. Ze was ongeveer 23 jaar en kwam uit het buurtschap Koolwijk bij Stolwijk.

Gijsbert en Swaentie huurden een boerenbedrijf in het buurtschap Reijerscop Kreuningen ter hoogte van het hedendaagse adres Groenendaal 5 in Harmelen. Ze kregen vijf kinderen. De oudste zoon Willem werd gedoopt op 5 februari 1682 in Harmelen en hun zoon Leendert werd omstreeks 1683 geboren. Dochter Maria werd 28 februari 1686 gedoopt en zoon Jacob op 25 maart 1687. Doopgetuige bij de doop in Harmelen van die twee kinderen was hun tante Marrigje Wilemsdochter, de vrouw van Cornelis Willemsen With (2.1) die naast hen woonde. En op 21 april 1690 werd hun jongste zoon Bastiaen gedoopt in Harmelen. Getuige daarbij was de jongere zus van Swaentie, Macheld Roelen die vier maanden daarvoor was gehuwd met Jacob Cornelissen de With (3.2).

Swaentie Roelen en Gijsbert Willemsen zijn omstreeks 1699 overleden. Toen was hun zoon Willem bijna 18 jaar en zoon Leendert jonger dan 17. Die twee jongens hebben samen het bedrijf in Reijerscop voortgezet, maar er ontstond pachtachterstand. In de hoedanigheid van voogd zorgden hun ooms Maarten Roelen en de 70-jarige Cornelis Willemsen With (2.1) ervoor dat aan het eind van het jaar 1700 alle schuld was voldaan.

Willem Gijsbertsen de With huwde op 18-jarige leeftijd in Woerden op 28 juli 1700 met Jacomina van Rooijen, die ongeveer 21 jaar was. Zij hebben het bedrijf in Reijerscop voortgezet. Ze kregen een dochter en een zoon die op jonge leeftijd overleden. Het familiebedrijf werd omstreeks 1730 voortgezet door Jan Willemsen de Wit en Marrigje Jacobsdochter de Wit (3.2.5). 

Leendert Gijsbertsen de With huwde op 8 januari 1708 in Harmelen met Marie Jansdochter Swanenbeek, die in 1687 te Alphen aan de Rijn werd geboren. Zij was een dochter van Marritje Dircksdochter van Wieringen en Jan Reijerse Swanenbeek, een landeigenaar uit Alphen aan de Rijn.

Maria en Leendert kregen negen kinderen. Ze huurden vanaf 1709 in het buurtschap Haanwijk aan de Oude Rijn te Harmelen “een huijsinge met erve en hof, genaamd de Ryn”. In 1718 kochten ze dit landhuis. Ook pachtten ze landbouwgrond van Ludolf de With, de ambachtsheer van Harmelen. Leendert Gijsbertsen de With was schepen van de ambachtsheerlijkheid Harmelen en samen met zijn buurman en neef Cornelis Claassen de With (3.4) diaken van de gereformeerde kerk aldaar.